(La Supercafetera. Directores: Carlos Payá Brioso y Jacobo Saro - Creative Commons Attribution 3.0)
Heldenmuziek. Een vaak over het hoofd gezien onderwerp onder muziekjournalisten. Muziek is immers emotie, en helden vergroten deze emotie nog meer. Helden en superhelden hebben dus emotieversterkende muziek nodig om hun daden te ondersteunen en te vergroten, wat vervolgens reageert op onze menselijke emoties. En met de huidige audiotechnologie in de bioscoopzalen (THX, Dolby Digital, surround) is het maken van heldenmuziek bijna een eigen wetenschap geworden.
Inmiddels wordt al zo'n 100 jaar geluid (en dus muziek) gebruikt bij speelfilms. Van de ragtime uit de jaren '20 van de vorige eeuw, tot melodieuze muziek in de 40's en 50's, en niet veel later bij de actiefilms uit de 60's en de blaxploitation films uit de 70's, kent ook de heldenmuziek een evolutie. Enkele mooie voorbeelden zijn de soul en funk van Icaas Hayes' 'Shaft' uit 1971, wat een prachtig voorbeeld is van de ondubbelzinnige titel en zowel het zwoele als de actie naar voren brengt van de film.
De zware misdaad en het drukke stadsleven uit 'The Taking Of Pelham One-Two-Three' uit 1974 wordt schitterend vertolkt door de bombastische muziek van David Shire, die het zware blaaswerk afwisselt met jazz. Ook hier wordt de film als geheel geaccentureerd door actie en spanning.
Dat zwaar snaarwerk ook dreigend kan klinken wordt overduidelijk met één van John Williams' meesterwerken, met het thema van de film 'Jaws'. De nadruk ligt hier op de aanval van de haai in het muziekstuk. Dreigend en met een opzwepend thema, verweven met stukjes hoop in de lichtere noten tussendoor.
In de film 'Convoy' wordt de gelijknamige single van C.W. McCall helemaal uitgespeeld, compleet met audiofragmenten uit de film (en andersom). De plaat en de film vertellen hetzelfde verhaal van in dit geval de anti-held.
Maar als het gaat om de individuele held, of zelfs superheld, ook dan is de muziek van groot onderbouwend belang. De muziek vertelt al een beetje naar wat voor soort scene je gaat kijken in de film. Neem de muziek van 'Raiders Of The Lost Ark', eveneens van John Williams. Hoewel bombastisch vertelt het ook het grote avontuur van de eenling die het opneemt tegen een grote overmacht, en wint. Het geeft een gevoel van victorie en is energiek.
Wat recenter kunnen we kijken naar rond de millenniumwisseling, als daar Sam Raimi's 'Spider-Man' trilogie opduikt; voor velen nog steeds de beste vertolking met Tobey Maguire. Danny Elfman heeft een schitterende orkestrale melodie gemaakt waarin spanning en actie zijn verweven en tevens naar een climax gaat om de superheld te benadrukken. Hij had natuurlijk al eenzelfde geluid bij 'Batman' uit 1989.
En over Batman gesproken, Hans Zimmerman's thema voor Christopher Nolan's 'The Dark Knight' trilogie vertelt over de eenzame strijd van de held, en de offers die hij brengt tijdens zijn avontuur. Zwaar en bombastisch worden afgewisseld met een opkomende lijn. De eerste letter van de titels van de muziekstukken op de cd van 'Batman Begins' spellen ook het woord Batman. Elke titel is het woord Vleermuis in een andere taal.
Eveneens van Zimmerman's hand is het werk van Zack Snyder's 'Man Of Steel' waar overduidelijk is gekozen voor de hoop en de kracht die in de dynamiek van het nummer zit.
En tenslotte is daar Tom Holkenborg's (Junkie XL's) werk van 'Wonder Woman'. Een Amazone, een krijger, een strijder, maar eveneens een godin en een vrouw. Kracht, snelheid en kwetsbaarheid allemaal in hetzelfde nummer. Schitterend.
Filmmuziek, en met name heldenmuziek, komt steeds meer naar de voorgrond door de decennia heen. Tegenwoordig koop je de muziek cd, of je gaat zelfs naar een live concert, puur voor de filmmuziek. Het ragtime achtergrondmuziekje is duidelijk volwassen geworden en staat tegenwoordig volwaardig als eigen industrie naast die van de films. En dat is lovenswaardig.
