In 1959 ontdekte men in Nederland één van de grootste gasvelden ter wereld, met een oppervlakte ter grootte van éénderde van de provincie Groningen. Door deze ontdekking en de exploitatie er van, schakelde Nederland niet alleen massaal over van kolen naar aardgas, maar werd het ook een exporteur van gas en vloeibaar gas wereldwijd. De politiek rekende zich vanaf de exploitatie in 1963 geheel terecht rijk en de welvaart voor burgers nam reuzestappen vooruit.
In de jaren '70 was het diezelfde overheid, die gas ging leveren aan de Russen. Voor het symbolische bedrag van slechts 1 cent per kubieke meter gas, vanwege de langdurige goede relaties, én op voorwaarde dat mocht het in de toekomst nodig worden, Rusland ons gas kon gaan terugleveren. In de jaren '80 kwamen ook de eerste meldingen van aardbevingen door gaswinning uit Groningen langzaam op gang.
De meldingen uit de provincie bleken gericht aan dovemansoren in Den Haag; men deed er gewoonweg niets mee, wegens economische belangen en de gigantische winsten uit leveringen en later ook uit energiebelastingen. Fast forward 50 jaar, richting 2020. Het gasveld heeft nog voor zo'n pakweg 100 miljard euro aan economische winning in zich. Sinds de millenniumwisseling is de overheid naar politiek rechts opgeschoven en staat de economie boven alles in het land.
Sinds de jaren '90 komen er nieuwe verdienmodellen voorbij op zowel politiek- als ondernemersvlak en dit betekent dat basisrechten voor burgers moeten worden ingeperkt om de winsten te vergroten. Verdienmodellen als energiebeurzen waar energie eerst moet worden ingekocht en verhandeld, energietransport netwerken een ding worden, nieuwe en hogere milieu- en energieheffingen, hogere brandstofaccijnsen en het vrijgeven van de energiemarkt zorgen in de praktijk niet voor meer concurrentie met lagere prijzen, maar voor strengere wetgeving en het afschaffen van subsidies voor burgers. De marktwerking werkt alleen voor de markt; niet voor de belastingbetalende burgers.
Factoren als aardbevingen worden inmiddels serieuzer aangehoord, door een uitspraak van de rechter moet de CO2 drastisch uitstoot omlaag en het stoppen met kolen en gas hoort daarbij. En hoewel er door een demissionair kabinet beloftes worden gedaan omtrent deze reducering en uiteindelijke stopzetting van de gaswinning in Groningen, probeert de Nederlandse Aardolie Maatschappij een vergunning te krijgen voor proefboringen naar nieuwe gasvelden onder de Waddenzee.
Na bekendheid hieromtrent gaat dit uiteindelijk niet door wegens de publieke druk, maar in 2022 wordt de gaskraan in Groningen alsnog verder opengezet voor Duitsland's behoeften. "Een levering volgens contract" is het gebruikte politieke excuus. En terwijl door de absurde marktwerking de levering en het gebruik van energie wereldwijd een economische ramp veroorzaakt, willen de Russen ons via de Nordstrom 2 pijpleiding best van energie voorzien.
Dat plan wordt echter getorpedeerd door Amerika die dat zien als een vijandige actie en Europa op hun nummer zetten. Hierdoor wordt de levering van energie nog verder onbetaalbaar (met verhogingen hier en daar tot wel 800%), omdat in heel Europa inmiddels ook de kolen-, olie-, gas- en zelfs enkele kerncentrales worden stopgezet in verband met de milieudoelen.
Door een militaire en politieke spanning te veroorzaken in Oekraïne, loopt de spanning verder op tussen Rusland en Europa, waar Amerika zich achter schaart. Ondertussen worden honderden gastankers met vloeibaar aardgas door Amerika richting koers Europa gestuurd, omdat zij daar een betere prijs voor kunnen krijgen. Een situatie die mede door henzelf is gecreëerd en waar ze nu aan verdienen.
Nederland belooft de huishoudens een energiesubsidie van 400 euro en de laagste inkomens kunnen via hun eigen gemeente nog eens 200 euro extra subsidie aanvragen voor al die gestegen kosten. Maar of het genoeg zal zijn weet niemand. Hele volkswijken zetten de kachel nadrukkelijk lager of zelfs helemaal uit. De televisie gaat nog hooguit een half uur per dag aan, anders is het niet meer te betalen vreest men.
Over dat contract met Rusland uit de jaren '70 wordt niet meer gesproken in Den Haag. En over de levering van Rusland via Nordstrom 2 wil men ook niet praten; dat vindt men een Europese kwestie. En die gaskraan in Groningen verder opendraaien voor de Duitse behoefte gaat ook gewoon door. "Volgens contract". Ondertussen zitten bijna 1 miljoen huishoudens letterlijk in de kou.
Energie wordt onbetaalbaar, door de marktwerking zijn er al zes energieleveranciers failliet gegaan en de contracten door anderen overgenomen tegen de huidige geldende onbetaalbare tarieven. Take it or leave it; marktwerking, weet je nog? Het mag duidelijk zijn dat de politiek faalt op alle fronten, zowel de Nederlandse als de Europese. Natuurlijk zijn er schepen met gas onderweg naar Europa, maar dat is slechts een druppel op de gloeiende plaat qua vraag. Al die verdienmodellen, al die tussenstations, al die belastingen en accijnsen, heel die marktwerking heeft de welvaart van het gas van de laatste 60 jaar geheel ongedaan gemaakt in slechts 3 jaar tijd.
Nederland moet meer kerncentrales bouwen, vindt Den Haag. Europa moet meer aan het gas, vindt Europa. Dat is groene energie, zegt men. Niet in zijn huidige vormen. Kerncentrales zijn slechts groene energie, als ze van de 4e generatie worden gebouwd. Die kennen geen radioactief afval mee, en verwerken zelfs kernafval van oude kerncentrales, wat overal ligt opgeslagen. Die 4e generatie kerncentrales staan nog in hun kinderschoenen en moeten eerst verder uitontwikkeld worden.
Gas dan, zoals Europa zegt. Ja, alleen als het waterstofgas is. Het waterstofgas is volop te maken, maar de kosten ervan zijn hoger dan van gewoon gas. Alleen als je gigantisch opschaalt, kan het nuttig worden, en misschien op lange termijn winstgevend. Het is ook tot 5 x energierijker dan gewoon gas of olie, en de enige uitstoot is schone waterdamp, die je zou kunnen opvangen voor drinkwater.
Tokamaks of stellerators dan? Kernfusie in plaats van kernfissie? Door atomen niet te splijten, maar samen te smelten (net zoals de zon) kun je energie opwekken tot wel 1 miljoen keer meer als nu met een kerncentrale. Er is ook geen kernafval. Maar ook die techniek staat nog in de kinderschoenen en het kan nog decennia duren voordat we er energie van zullen krijgen.
Niets is op korte termijn te realiseren op de schaal van behoefte in Europa, maar er zijn wel degelijk korte termijn oplossingen die nú kunnen plaatsvinden. Ten eerste plasmabranders voor alle afval. Deze zouden de huidige afvalverbrandingsinstallaties op heel korte termijn al kunnen vervangen. Nu wordt al het afval gescheiden, en gedeeltelijk verwerkt of gerecycled, en de verbrandingsinstallatie moet allerlei reinigingsfilters hebben voor een schone uitstoot.
Bij een plasmaverbrandingsinstallatie hoeft er geen enkel afval meer te worden gescheiden; dat scheelt al enorm veel geld en middelen. De afvalstroom wordt ruw vermalen tot hapklare brokken die midden in de verbrander worden gestort. Hieronder brandt plasmagas; een superverhit gas met eventueel een oververhitte stoom die op superhoge temperaturen álles vergast; het maakt niet uit wat het is.
Chemisch afval, huishoudelijk afval, elektrisch afval, tuinafval: de plasmaverbrander vergast in plaats van verbranden. Hierdoor heeft de installatie geen dure reinigingsfilters nodig en is er geen CO2 uitstoot. Het afval wordt afgebroken tot een gas, asresten en een mengsel van metalen en glas. Het gas kan worden afgekoeld en daarna gedestilleerd tot brandstoffen die ook geen CO2 meer uitstoten. De asresten zijn steriel en kunnen in nieuw asfalt of bouwstenen worden verwerkt in de bouw. Het mengsel van glas kan worden gescheiden voor nieuw te produceren glazen producten en de metalen kunnen ook weer worden gescheiden tot hun zuivere metaalsoorten voor hergebruik.
Daarnaast moeten we willen samenwerken met het continent Afrika. Rond de evenaar is er tot 5 keer meer licht (dus lichtopbrengst) dan in Europa. Goed nieuws dus voor zonnepanelen, maar dan op wereldschaal. Als we kunnen samenwerken met een land waar we een stuk woestijn van 1.000 x 1.000 kilometer mogen ombouwen tot een mega solarfarm (computergestuurde zonnespiegels die het opgevangen zonlicht concentreren in een toren waar water tot stoom wordt verhit en dit stroom genereert), en we trekken gigantische stroomkabels door de Middenlandse Zee, dan kunnen we continue en probleemloos direct heel Europa van stroom voorzien, ongeacht de vraag.
De twee laatste oplossingen liggen voor de hand als je energie duurzaam wilt opwekken, aan de vraag kunt voldoen en blijven voldoen, er geen CO2 uitstoot meer is bij energie opwekking, en je het op korte termijn kunt realiseren. Het is niet aan de dovemansoren gericht van de politiek; landelijk of Europees, maar aan mensen zoals jij en ik. Wij hebben de macht om de politiek te veranderen (stemgedrag) en de politiek kan de vraag naar schone energie veranderen door middel van wetgeving en contracten.
Het feit dat er anno 2022, in één van 's werelds rijkste landen, ruim 800.000 huishoudens noodgedwongen energie arm moeten leven en letterlijk in de kou zitten, is een teken aan de wand dat Nederland het helemaal niet goed doet. Het moet anders, en het kan ook anders. Maar het is aan mensen zoals jij en ik om dat te kunnen veranderen. Mismanagement (een mooi woord voor wanbeleid), de trage politieke molens van bureaucratie, het blindstaren op een spaarpot die feitelijk al leeg is, en het gebrek aan visie hebben ons weer teruggedreven naar een welvaartsstatus van de jaren '50.
Als we niet verder willen afglijden naar een niveau van de middeleeuwen, waarbij we in houten krotten wonen en hout stoken om warm te blijven, dan moeten we als bevolking héél snel gaan handelen. Onze voorouders hadden het al zwaar genoeg en hebben veel opgeofferd zodat wij en onze kinderen het beter zouden hebben. Dat tijdperk is inmiddels alweer voorbij en we glijden weer af naar vroeger.
