Al sinds de jaren '70 horen we over de rampzalige gevolgen van de verdere opwarming van de Aarde. We zijn wat dat betreft een kleine, kwetsbare planeet en op dit moment ook de enige planeet, waarop we kunnen leven. Hadden we in de jaren '70 het over recyclen en het gevaar van pesticiden en andere chemicaliën, in de jaren '80 ging het over de CFK gassen uit koelkasten en diepvriezers, die de atmosfeer aantastten.
In de jaren '90 ging het over het gat in de ozonlaag in de atmosfeer waardoor er schadelijke straling de oppervlakte waarop mens, dier en plant leven zou verwoesten en in de 00's is daar het broeikas effect door CO2 gassen in de lucht, met naast een extreme opwarming van de planeet, ook extremer weer, met als gevolg hogere temperaturen, grote periodes met langdurige droogte en een snellere stijging van de zeespiegel als gevolg van het smelten van de ijskappen op beide Poolgebieden.
En waar er lang lacherig werd gedaan over het milieu en de leefbaarheid van de planeet, leven we inmiddels in een wereldwijde realiteit met alle bovenstaande feiten, óók in Nederland. Decennia lang hebben we welvaart verkozen boven duurzaamheid, en dankzij politici en multinationals verkeerden we in een illusie dat het allemaal wel mee zou vallen, of dat er ronduit gelogen werd.
Verandering Is Noodzakelijk
Het roer moet om, en snel. Daarvan is iedereen doordrongen. Maar hoé gaan we dat planetair oplossen, met landsgrenzen, verschillende economische regio's en politieke verschillen? Samenwerken. Dát is de enige oplossing om alle extreme veranderingen terug te dringen, zodat de mensheid ook in de 21e eeuw kan leven in plaats van overleven. We moeten luisteren naar elkaar, praten mét elkaar in plaats van tégen elkaar, openstaan voor elkaars ideëen en samen de handen uit de mouwen steken. Dán kunnen we nog het nodige redden.
Want zelfs al zoú de hele wereld vandaag stoppen met alle fabrieken te laten draaien, al het vliegverkeer platleggen en al het vervoer staken, dan nóg zouden we de opwarming niet kunnen stuiten. Het zou dan nog zo'n 200 tot 300 jaar duren voordat alles weer zou zijn als het niveau van de jaren '70 en '80. Die tijd en luxe hebben we niet. En dat hoeft ook niet. Maar de overstromingen in Europa van 2021 staan ons nog vers in het geheugen, net als de temperatuurstijgingen in Autralië en India naar zomers met temperaturen van 45 tot meer dan 50 graden celcius.
En nu in 2022, is door de oorlog tussen Rusland en Oekraïne een jaar niet geplant voor granen en zonnebloemolie, goed voor ongeveer éénderde van de wereldvoorraad. In India heerst nu langdurige droogte en is er watertekort met temperaturen boven de 40 graden, wat eveneens zorgt voor een mislukte oogst daar van granen en rijst. In Amerika is eveneens de oogst mislukt van granen en mais, maar nog veel meer dan hier in Nederland heerst daar de vogelgriep, met alle gevolgen voor de vleesverwerkende industrie van dien.
Dieren die ziek zijn worden met honderdduizenden tegelijk afgeslacht en vernietigd. De dieren die nog wél over zijn gebruiken veel graan wat nu gewoon té duur wordt, mede ook door de hoge energiekosten van brandstof en gas, waarmee het graan vervoerd moet worden en de dieren moeten worden verwerkt in de fabriek. Simpel gezegd houdt de veehouderij (kip, varken, koe etc.) éénderde van al het aardoppervlak bezet voor vleesproductie. 40% van het aardoppervlak wordt gebruikt voor overige agrarische doeleinden.
Als je simpelweg stelt dat als we allemaal vegetarisch gaan eten, dan kunnen we in theorie met het vrijgekomen land de voedselproductie verdubbelen. Eigenlijk verdriedubbelen, want je hoeft immers het vee niet meer te voeren. Resultaat: geen onnodig dierenleed meer, en een gegarandeerde opbrengst aan voedsel voor iedereen op de planeet. We kunnen dan in theorie voor wel 50 miljard mensen voedsel verbouwen. Land genoeg en de prijzen zullen drastisch gaan dalen.
Overschakelen naar een vegetarisch dieet hoeft overigens niet voor altijd te zijn: naast het feit dat laboratoriumvlees steeds goedkoper gaat worden en vrij is van antibiotica, groeihormonen en ziekten, kunnen we ook overschakelen op vis. Als we wereldwijd 3 jaar niet zouden vissen, dan is álle schaarste op visgebied verleden tijd; de visstand heeft zich dan wereldwijd in alle rivieren en oceanen volledig hersteld en kan er volop en gecontroleerd worden gevangen.
En over water gesproken: Nederland is een waterrijk land. Maar begin 2022 is er ook hier al sprake van een lage grondwaterstand en mag er in bepaalde delen niet gesproeid worden. Zo'n sproeiverbod voor boeren is rampzalig, want ook hier zal de oogst voor driekwart mislukken. Gaan die boeren echter omschakelen naar verticaal boeren (Sky Farms) dan kunnen ze met 5 tot 10% van het waterverbruik een jaarlijkse voedselopbrengt leveren tot wel 10 keer meer. En als dat gerobotiseerd wordt, dan dalen de kosten nog veel verder. Meer verbouwen met minder water is de oplossing. En via landscaping kun je het grondwaterpeil hoger laten.
Maar dit zijn industriële toepassingen. Wat kun jij persoonlijk bijdragen als je wilt dat Nederland ook in de 21e eeuw en daarna leefbaar, koel en welvarend blijft? Het is belangrijk om te weten dat álle kleine beetjes van iedereen helpen. Als jij elke dag één cent spraart, heb je na een jaar €3,65 verdiend. Maar als een miljoen mensen meedoet, dan is dat opeens 3,65 miljoen. Zo werkt het ook met het milieu en daarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen meedoen.
In En Om Het Huis
We kennen allemaal inmiddels wel de douchebesparende waterkop, de zonnepanelen en de thermostaat of schakelklok. Maar je kunt meer doen:
'vergroenen' heeft veel voordelen. Trek tegels uit de tuin of langs je flat. Plant naast bloemen (goed voor de insecten) bijvoorbeeld ook een fruitstruik. Heb je meer ruimte, plant dan bomen. Naast vogels levert schaduw ook een hoop voordeel op. Bovendien zuigen bomen tijdens hun leven veel CO2 uit de lucht, dat is voedsel voor ze en via de bladeren stoten ze weer zuurstof uit. Bomen planten dus!
Heb je een plat dak? Zet er behalve zonnepanelen ook in op vergroening. 's winters isoleert een groen dak tegen kou en 's zomers kun je genieten van een grasveld wat zuurstof produceert, of wellicht een mini groentetuintje waar je lekker van kunt eten. Ook hierkomen weer insecten en vlinders op af, wat de leefbaarheid rond je huis vergroot en de biodiversiteit doet toenemen.
Hou je wasdroger 's zomers uit; met de huidige energieprijzen bespaart je dat veel geld. Hang je wasgoed buiten te drogen; de natuur doet het gratis voor je.
Heb je een klein balkon? Maak een klein tuintje met bijvoorbeeld verse kruiden, of een paar tomatenplanten. Zo heb je altijd verse items binnen handbereik en je helpt de natuur een handje. Zet 's zomers ook eens een schaaltje met water neer voor de insecten; ze zullen er dankbaar gebruik van maken.
Heb je een tuin? Maak die saaie schuttingen groen met klimop. De plant heeft niet veel nodig aan water en onderhoud en vergroent de hele wand. Plus de insecten vinden het geweldig. Is het een houten schutting? Hang een vlinderkast, insectenkast of vogelkast op. Bied de natuur onderdak in je tuin.
Wespen En Wespen
Geloof het of niet: maar wespen zijn je vrienden. Als je het toelaat tenminste. Net als hommels en bijen zijn ze erg nuttig, want wespen eten schadelijke insecten en invasieve soorten (insecten die van nature niet in in Nederlandse natuur horen) op. Wespen dragen dus ook bij aan een gezonde groene leefomgeving. Laten we je even snel wegwijs maken tussen de verschillende vliegers:
De hommel is een vrolijke grote bromvlieg. Hij is erg belangrijk voor de bestuiving van bloemen en planten en doet niemand kwaad. Het zijn harde werkers die blijven vliegen en bestuiven tot ze letterlijk doodvallen op straat.
De bij is er in veel varianten, maar heel herkenbaar door het okergele lijf en de 'bontkraag' bij de kop. De bij is in Nederland van nature een tamme vriend, die net als de hommel vrolijk rondvliegt en bestuift. Ze zijn daarom erg belangrijk.
Dan de wesp. Hoewel per definitie niet agressief, zijn de meesten er bang voor. Ze worden pas agressief als ze worden aangevallen en vaak komt dat omdat we wild en heftig reageren op hun aanwezigheid. Zolang je niet wegrent of wild zwaait met je armen of iets anders, zijn ze hooguit nieuwsgierig en komen ze vaak in je buurt om te drinken. Zoete dranken, limonade en alcohol trekt ze aan.
Blijf dus kalm en rustig en zet desnoods iets verderop een schaaltje waar ze van kunnen drinken, dan heb je er geen last van. Dan nu het verschil tussen wespen:
Álle wespen hebben zwarte voelsprieten, dáár moet je voorzichtig mee zijn qua agressiviteit. De hoornaar is een supergrote en erg agressieve wesp die hier niet thuishoort maar helaas wel voorkomt. Hier moet je van uit de buurt blijven en zéker niet wild of heftig reageren. Deze is zéér gevaarlijk.
Maar dán is er de Franse veldwesp. Een vrolijke vlieger die door Moeder Natuur is vermomd als een wesp. Het enige verschil: de voelsprieten van de Franse veldwesp zijn oranje of donkergeel. Ze zijn erg tam en steken niet; vaak willen ze alleen maar van je schutting hout afschrapen om een klein nestje te maken van houtpulp, in het dak van de schuur of overkapping.
Franse veldwespen zijn niet gevaarlijk en tam en ze helpen in je tuin actief mee om schadelijke insecten op te ruimen. Geef ze dus alle ruimte. Als je ze wil verwijderen, wat absoluut niet noodzakelijk is (wél bij gewone wespen), dan kun je heel rustig hun nestje (vaak ter grootte tussen een pingpongbal en een tennisbal) losmaken aan de bovenzijde en het zo verplaatsen.
Kijk dus in het vervolg bij een wesp éérst naar de kleur van de voelsprieten en als die geel of oranje is, hoef je je helemaal niet druk te maken. Wij hebben ze nu al een jaar of 4, en ze maken zich écht nuttig in de tuin. De oude nesten worden niet hergebruikt het jaar erop en die kun je dan als ze leeg zijn ook gewoon verwijderen. Maar geef ze de ruimte én wat water om van te drinken en het zijn de beste hulpjes in de tuin die je je kunt wensen.
Hommels hebben we ook al een jaar gehad in de voortuin; daar ging een koningin met een twintigtal werkers en soldaten onder de bladeren graven voor een ondergronds nest. Ook dát hebben we met rust gelaten.
Naast tegels trekken, bomen planten, een mini tuintje aanleggen en zorgen voor de juiste insecten is ook het grondwaterpeil belangrijk, juist nu de zomers heter en droger worden. Vroeger hingen we de was buiten te drogen en lekte het overtollige water de grond in. Dat moeten we weer toelaten.
De meeste wasdrogers met een warmtepompdroger hebben een uitneembaar waterreservoir. Dit is schoon water, waar je tuin dol op is! Gooi het daarom niet weg, maar laat het afkoelen en gebruik het in je gieter. Dan doe je iets goeds.
Ook het plaatsen van een regenton om water van de dakgoot op te vangen is een goede zet in de strijd tegen de opwarming van de planeet. Tijdens droge zomers kun je het opgevangen water dan weer gebruiken om de planten water te geven.
Eigen Lokale Initiatieven
Verder kun je op lokaal niveau nog wat dingen ondernemen met je medebewoners in de wijk:
1. vervang bomen in de straat door fruitbomen. Meer insecten en vogels, evenveel schaduw, én je kunt gratis fruit eten met de buurt.
2. maak van de ongebruikte speeltuin of het gezamenlijke grasveld een gezamelijke moestuin. Informeer naar de mogelijkheden bij je gemeente. Vaak is er meer mogelijk dan je denkt, zeker als je vraagt om een gemeentelijk budget en wijst op de voordelen van het wegbezuinigen van onderhoud van de huidige plaats.
3. maak van enkele parkeerplekken mini tuintjes met bloemen en fruitstruiken. Informeer naar de mogelijkheden bij je gemeente. Vaak is er meer mogelijk dan je denkt, zeker als je vraagt om een gemeentelijk budget en wijst op de voordelen van het wegbezuinigen van onderhoud van de huidige plaats. Bloemen zorgen voor meer insecten en vogels, fruit kun je eten en de meeste fruitstruiken vragen geen water of onderhoud. Bovendien wordt de straat weer leefbaarder met minder auto's en meer natuur.
4. kijk met je medebewoners waar er tegels in de wijk gewipt kunnen worden voor meer groen, en waar meer groene daken aangelegd kunnen worden. Bespreek en organiseer en betrek alle partijen hierbij die er verantwoordelijk voor zijn en het mogelijk kunnen maken.
5. kijk voor een kleine windmolen in je tuin. Deze kosten relatief weinig, zijn niet al te groot en met een omvormer en een accu heb je voor nog geen 500 euro een extra energiebron als de zon niet schijnt op je zonnepanelen. Informeer vooraf bij de gemeente of je dit mag plaatsen.
6. verdiep je in materie van aquaponding en hydroponding: gesloten watersystemen (met of zonder eetbare vissen) waarbij je zelf het hele jaar door (ook 's winters) gewassen kunt laten groeien en oogsten. Dergelijke systemen zijn er al in omvang van een oud aquarium in de gang tot halve achtertuinen tot hele boerderijen die zijn omgeschakeld. Informeer bij je gemeente of je met een gemeentelijk budget een dergelijk project mag opzetten en beheren op een kaal stuk land wat eigendom is van de gemeente en wijst op de voordelen van het wegbezuinigen van onderhoud van de huidige plaats.
Er is zóveel mogelijk wat onze generaties op dit moment kunnen doen om de planeet te behoeden voor ergere en extremere klimaatveranderingen. We zijn het niet alleen onszelf en onze kinderen, maar ook alle generaties ná ons verplicht om deze Aarde leefbaar, bewoonbaar, duurzaam en welvarend te maken en te houden. Doe mee: ook joúw bijdrage helpt.
