Joker: Folie Á Deux

Laten we meteen met de deur in huis vallen: wie dacht een 'Joker vs. Batman' actiefilm te zien, komt bedrogen uit. En met recht. Deze 'Joker 2' speelfilm, officieel 'Joker: Folie Á Deux' geheten is ook geen 'musical', zoals op social media gedeeld. Ook deze kijkers komen bedrogen uit, en wederom met recht.

Deze film is het slotstuk van een tweeluik, waarvan het eerste deel in 2019 verscheen en geheel verrassend meer dan 1 miljard dollar opleverde aan gekochte tickets. Het onverwachte succes van regisseur Todd Phillips met in de hoofdrol Joaquin Phoenix en een rol van Robert De Niro ging over de geesteszieke Arthur Fleck, die gebukt ging onder zijn ziekte, zijn relatie met zijn moeder, zijn werk en de pesterijen, en de druk van de overheid middels sociale zekerheid en zijn inkomen. 

De naam van Arthur Fleck (A. Fleck) is overigens een knipoog naar acteur Ben Affleck, die de rol van Batman heeft gespeeld in 2 films en door Todd Phillips wordt bewonderd. Maar goed: in zijn directe omgeving wordt Arthur onderdrukt, gepest, beoordeeld en onder druk gezet. Dat heeft zich destijds geresulteerd in een massamoord partij door Arthur, waarbij hij aan het eind van de eerste film helemaal opgaat in het fictieve karakter van The Joker.

Deze film is daar het directe vervolg op en we zien hem in de gevangenis waar hij als Arthur wordt behandeld voor zijn ziekte met gedwongen medicatie en therapie. Te midden van zijn medegevangenen houdt hij zich maar net staande. Daar ontmoet hij Lee Quinzel, een rol meesterlijk vertolkt door Lady Gaga. Ze raken oprecht verliefd op elkaar en zij belooft hem bij te staan en na de in vrijheidstelling er ook voor elkaar te zijn. 

Dat geeft Arthur vertrouwen en zekerheid in zijn komende proces, waar hij terecht moet staan voor alle moorden die hij in die eerste film heeft gepleegd. Maar Lee moedigt hem aan om met zijn medicatie te stoppen zodat zijn alter ego The Joker weer vrij spel krijgt. Zelf verandert ze ook verder in haar rol van aanbidster en partner naar een meester manipulator. Zo raakt Lee ook zwanger van Fleck.

Als Arthur de controle verliest en The Joker weer op de voorgrond treedt, verandert ook het proces in de rechtbank en wil The Joker, vermomd als Arthur Fleck, alle controle over de rechtzaak tot zich nemen. Die rolinversie is ronduit briljant te noemen en niemand kan die rol zó spelen als Joaquin Phoenix. Meesterlijk. Ook zijn extreem afvallen voor de rol tot letterlijke 'gratenbaal' is noemenswaardig en verdient alle lof.

Een explosie in de rechtbank zorgt er voor dat Arthur kan ontsnappen en hij wordt afgevoerd door mogelijke fans van hem, waarvan er eentje verkleed is als The Joker. In alle chaos en drukte weet hij ook van hen te ontsnappen en ontmoet hij Lee Quinzel op dezelfde trappen als in de vorige film. Maar zij is niet langer in hem geïnteresseerd; hij wil immers niet langer The Joker zijn voor de wereld, maar een gewone relatie met haar aan gaan. Dát is niet waarvoor zij is veranderd, en zij verlaat hem, wat resulteert in zijn arrestatie.

Arthur beland opnieuw in de cel en Lee is vrij en in verwachting. Het einde neemt een onverwachte wending en hiermee loopt de film af. Dit is duidelijk het einde van het tweeluik. De kijker is beetgenomen, want Arthur Fleck is helemaal niet The Joker. Dat is hij ook nooit geweest. Zijn versie van The Joker was onderdeel van zijn geestesziekte. Dat laat de kijker achter met de vraag: "wie is 'The Joker' dan wél"??

Is het die ene moordenaar in dezelfde gevangenis? Is het de Joker versie die hem redde met de auto tijdens de uitbraak van de rechtbank? Zal het de ongeboren zoon van Arthur en Lee zijn? Volop stof tot nadenken. En dát is nu precies de bedoeling van beide 'Joker' films. Nadenken over personen met een geestesziekte, en hoe zij de wereld om zich heen ervaren en hierop reageren.

Het feit dat social media en de massa van bioscoopbezoekers vinden dat de film "gigantisch is geflopt" betekent dat juist deze groep mensen de films niet begrijpen. Prima, dan is deze film ook niet voor hen bedoeld. Het acteerwerk is subliem, het verhaal en de neergang van het hoofdkarakter eveneens, net als de sombere setting en omgeving. Het is niet voor de massa. Nee, beide films zijn bedoeld voor mensen die nadenken. Nadenken over het vertelde verhaal, maar vooral ook over de karakters, en de (zelf)reflectie op de maatschappij waarin we leven.

Oordelen we immers niet allemaal té snel en té eenvoudig over anderen met een ziekte of handicap? Zouden we niet allemaal een luisterend oor moeten bieden, of een bezoekje maken, of een arm om de schouder bieden in plaats van oordelen zonder kennis van zaken? Zijn het alleen karakters zoals Arthur Fleck die ziek worden, zijn en blijven? Of is het vooral de maatschappij die ziek is, met harde oordelen zonder verdere informatie, met een cultuur waar treiteren en geweld aan de orde van de dag zijn op school, op het werk, in de gevangenis of zelfs thuis? 

'Joker: Folie Á Deux' zet de kijker aan tot denken. Nadenken over deze zware kwesties, nadenken over hoe jij je staande kunt houden in de alledaagse gekte, en hoe we hen moeten beschermen en verzorgen, die zijn gebroken door dit alles. Een gewoon leven, een kans op geluk en liefde, met een normaal gezin en een actieve familie, die voor elkaar zorgen en van elkaar houden, ongeacht wat. Als we deze normen en waarden kunnen projecteren op onszelf en op de maatschappij, dan geneest de wereld vanzelf, stukje bij beetje. En daarom is deze film 10/10.