Frank Drake


(Raphael Perrino Creative Commons Attribution 2.0)

Op vrijdag 2 september 2022 overleed op 92-jarige leeftijd de Amerikaanse astronoom Frank Robert Drake. Drake was expert op het gebied van astronomie en astrofysica sinds de jaren '60. Hij doorbrak het taboe over buitenaards (intelligent) leven ofwel extra-terrestrials door met een radiotelescoop te luisteren naar signalen van een nabijgelegen ster, Tau Ceti. Dit leverde geen resultaten op.

Niet veel later richtte hij de telescoop op Epsilon Eridani, wat aanvankelijk wél signalen opleverde. Later bleek dit afkomstig te zijn van een geheime militaire Amerikaanse basis. En hoewel zijn collega's nogal lacherig deden over het idee, zette Drake zijn tanden in een pionierende wetenschap en behandelde het onderwerp van buitenaards leven dusdanig serieus, dat men uiteindelijk wél serieus naar hem begon te luisteren.

Hij schreef namelijk de door hemzelf bedachte wiskundige formule om het totale aantal planeten in onze Melkweg met vergelijkbaar intelligent leven zoals bij ons hier op Aarde uit te rekenen. Deze formule heet de Drake Equation en is eenvoudig uit leggen:

N = R* x fp x ne x fl x fi x fc x L

Ingewikkeld? Nee. Lees maar even mee.

N =  het totale aantal planeten in onze Melkweg met vergelijkbaar intelligent leven zoals bij ons hier op Aarde. 
        dit is het getal wat we zoeken en willen uitrekenen. Intelligent leven met een technologische beschaving zoals ons, maar niet persé als ons.

R* = het aantal sterren (zonnen zoals de onze) die bestaan in de Melkweg. Er komen nieuwe sterren bij, maar er verdwijnen ook sterren. Op dit moment is de schatting 100 miljard sterren in de Melkweg.

fp = de fractie van zonnen waar planeten omheen draaien. Dit neigt steeds verder richting de 100% te gaan.

ne = het aantal Aarde-achtige planeten, precies in de Goldielocks Zone (leefbare afstand tot hun zon) waarop leven mogelijk is.

fl = de fractie van die planeten waarop zich een vorm van leven ontwikkelt.

fi = de fractie waarop zich vervolgens intelligent leven ontwikkelt.

fc = de fractie waarop men vervolgens technologie ontwikkelt zoals bij ons (in beginsel radiotechnologie).

L = gemiddelde levensduur van een planeet met de beschaving erop. Ontwikkelen ze een allesvernietigende bom? Breekt er een supervirus uit? Slaat er een gigantische komeet in?

Er zijn dus nogal wat variabelen die sterk kunnen wisselen van waarde, maar juist omdat de Drake Equation bestaat, is men dit uiterst serieus gaan nemen en is men sinds de jaren '60 op zoek naar buitenaards intelligent leven. Het probleem is: het universum is gigantisch groot en de afstanden zijn haast niet te overbruggen. Onze dichtstbijzijnde naburige ster (zon) staat op slechts 4 lichtjaren van onze zon, maar met onze huidige technologie doen we er toch zo'n 40.000 jaar over om die te kunnen bereiken...

Het SETI-project (Search For Extra-Terrestrial Intelligence) werd opgestart en via de Arecebo telescoop werd het heelal afgeluisterd. Dit project loopt sinds het internet tijdperk ook digitaal en iedereen kan hier aan bijdragen door de eigen computer hiervoor in te zetten als men deze zelf niet gebruikt.

(Arne Nordmann (norroCC BY-SA 3.0)

Samen met astronoom Carl Sagan zette hij de digitale Arecebo-boodschap op; een digitaal radiosignaal om onszelf als beschaving kenbaar te maken aan het universum, in het semi-priemgetal van 1679 bits omdat dit niet op natuurlijke manier kan voorkomen in het heelal en dus als kunstmatig signaal wordt herkend.

In dit digitale radiosignaal zitten:

  • De getallen één (1) tot en met tien (10).
  • De atoomnummers van de elementen waterstof, koolstof, stikstof, zuurstof en fosfor. Deze atomen zijn de bouwstenen van desoxyribonucleïnezuur (DNA).
  • De formules van de koolhydraten en de basen in de nucleotiden van DNA.
  • Het aantal nucleotiden in DNA en een grafische voorstelling van de dubbele helixstructuur van DNA.
  • Een grafische voorstelling van een figuur van een mens, de afmetingen van een gemiddelde mens, en de bevolking op Aarde.
  • Een grafische voorstelling van het zonnestelsel waartoe de Aarde behoort.
  • Een grafische voorstelling van de Arecibo-radiotelescoop en de diameter van de antenneschotel.

Het signaal werd in 1974 verstuur richting de Grote Herculesbolhoopcluster (M13), hier 25.000 lichtjaar vandaan. Om antwoord te krijgen gaat er dan nog eens 25.000 jaar overheen, dus de uitzending was meer van symbolische waarde, maar komt daar mettertijd wel degelijk aan.

Frank Drake was hoogleraar astronomie en lid van de Natural Academy Of Sciences. Hij werd 92 jaar. Het Drake Planetarium in Cincinatti is naar hem vernoemd, evenals planetoïde (4772) Frankdrake.

Video's