(World Economic Forum - Creative Commons Attribution 3.0)
Tien jaar geleden, in 2013, presenteerde de Universiteit van Maastricht een wereldprimeur. Via een lange weg werd de allereerste hamburger van kweekvlees aan de wereld getoond in een petrischaaltje. De kosten voor die eerste hamburger van kweekvlees? Een slordige 250.000 euro. Maar de kosten vallen in het niet bij het belang van de vinding, want de impact op de planeet is groot te noemen.
Omdat een púúr vegetarisch of veganistisch dieet op lange termijn tekorten van bepaalde voedingsstoffen kan veroorzaken, samen met lichamelijke klachten en zelfs depressie kan veroorzaken in beginsel, eet deze groep specifiek geen vlees, vis en enigszins iets wat ook maar een hart heeft gehad. Deze mensen eten bewust geen vlees en vis omdat ze niet achter het dierenleed en de slacht kunnen staan en hier niet voor verantwoordelijk willen zijn. Dat is een nobel iets wat respect verdient.
Waar we in de jaren '80 nog hooguit tofu in de supermarkt zagen als enige vleesvervanger, die bovendien ook nog eens saai was in bereiding en smaak, zo zijn we anno 2023 wereldwijd in een stroomversnelling geraakt als het gaat om goede volwaardige vleesvervangers. Toegegeven: ze kunnen vlees nog lang niet voor de volle 100% vervangen en ze zijn ook lang niet allemaal even gezond als vervanger voor vlees, maar de wereld is goed op weg.
We weten allemaal dat het eten van rood vlees zeer ongezond is. We kennen ook allemaal de verhalen van hormooninjecties en antibiotica in het vee, en dan was er nog die ramp met de gekke-koeien-ziekte Creutzfeldt-Jakob waaraan mensen overleden. De vleesindustrie was niet altijd even goed of gezond bezig wereldwijd. In Nederland maakten we langzaamaan kennis met producten van bijvoorbeeld Valess producten, gebaseerd op melkeiwit.
Niet veel later kwamen de diverse paddenstoelen in bewerkte vorm als basis daarbij, met als gevolg tot bijvoorbeeld een champignonburger. Zeewier deed zijn verdere intrede als halffabrikaat, en een grote stap voorwaarts bleken mycelium (sporengroei van paddenstoelen) als kweekmiddel en doelgerichte fermentatie, waarbij de gistculturen in brouwerijen als voorbeeld dienden.
Anno 2023 is het aanbod aan vleesvervangers groter dan het aanbod vlees is menig supermarkt, of in ieder geval even groot. En we hebben méér geleerd over de verschillende consumenten die vleesvervangers eten:
a). allereerst is daar de veganist. Deze eet bewust niets dierlijks en gebruikt ook geen dierlijke producten. Dit is de meest principiële consument en het eten van vleesvervangers staat vér boven smaak, textuur of bereidingwijze.
b). dan is er de vegetariër. Deze eet bewust niets dierlijks, maar gebruikt wel dierlijke producten. Hoewel voor een vegetariër bewust geen vlees en vis eet, is smaak wél van belang.
c). hierna komt de vistariër ofwel pescetarian in het Engels. Deze gebruikt bewust geen vlees en vleesproducten, maar vervangt dit door vis. Vis is van nature erg gezond en bevat veel Omega-zuren die goed zijn voor lijf en hersenen. In het Mediterraanse dieet komen dan ook veel visgerechten voor, waar mensen relatief oud in goede gezondheid worden.
d). de deeltijd- of parttime vegetariër is veruit de grootste groep consumenten op dit moment. Zij stappen in hun eigen tempo langzaam over van vlees naar vegetarisch. Soms uit gezondheidsredenen, soms uit milieuoverwegingen, en soms uit principe. Deze groep moet nog wennen aan een compleet vlees- en visloos dieet, en voor deze groep is de smaak, textuur en bereidingswijze dan ook zeer belangrijk bij het kiezen en eten van vleesvervangers.
e). de vleeseter. De vleeseter is en blijft principieel vlees eten omdat men denkt niet zonder te kunnen. Deze groep is niet snel of eenvoudig van vlees en vis eten af te brengen, ongeacht de argumenten die worden gehanteerd. Mede voor deze laatste groep, maar ook voor de overige consumenten is vlees dus een belangrijke peiler om bepaalde broodnodige voedingsstoffen binnen te krijgen.
De voedseltechnologie gaat zó snel in diverse landen, die daar fors in hebben geïnvesteerd. En er valt ook veel te behalen op vele vlakken:
1). voedselzekerheid. Op dit moment kan de Aarde voedsel verbouwen voor 12 miljard mensen. Van dat voedsel wordt zo'n 70% gebruikt voor de veeteelt. Van het resterende voedsel 30% = ca. 3,5 miljard mensen) wordt (inclusief het vlees van het geslachte vee waar die 70% van het verbouwde voedsel voor wordt gebruikt) wordt nog steeds een 30%-40% weggegooid, via restaurants, supermarkten en bij iedereen uit de koelkast.
Met nieuwe technologie kunnen we voor 50 miljard mensen met zekerheid voedsel verbouwen; niemand hoeft meer honger te lijden en voedselbanken zijn verleden tijd.
2). waterverbruik. Nieuwe manier van voedsel verbouwen zorgen voor radicaal minder waterverbruik. In de toekomst kunnen we met 10% van het huidige waterverbruik tot 50% méér mensen voeden. Tel daarbij op dat de traditionele veehouderij grootverbruiker is van drinkwater met een kleine 30% en je ziet de noodzaak verder stijgen om in moderne voedsel-onderzoek en -technologie te blijven investeren.
3). afval. Al het vee wat wordt geslacht voor consumptie, produceert enorm hoeveelheden afval. Denk hierbij aan de vele hectoliters bloed, de tonnen aan ingewanden en botten die moeten worden vernietigd. Schadelijk voor het milieu omdat dit vaak wordt verbrand in ovens.
4). dierenleed. Denk ook aan het dierenleed van de vele, vele dieren elke dag. De verhalen van wrakvee en de mishandeling hier van, de verhalen van mishandeling tijdens het doden, soms niet of slecht verdoofd, soms levend gekookt. Dierenleed op industriële schaal.
5). subsidies. De overheid verstrekt talloze miljarden aan allerlei subsidies die op termijn niet meer nodig zijn.
6). ziektes en injecties. Op dit moment worden dieren op grote schaal geïnjecteerd met antibiotica en voorheen zelfs met groeihormonen, om nare ziektes te voorkomen en de winsten te vergroten. Maar wat blijkt? Blauwtong onder schapen, vogelziekte onder kippen en eenden, varkens en koeien met problemen: het is er allemaal nog steeds en wordt steeds erger in de praktijk. Het gevolg: het ruimen van complete megastallen. Alle dieren worden gedood en vernietigd zonder uitzondering.
Om de vleeseters en de vegetariërs tóch over te laten schakelen op een betere manier en gezonder manier ligt er nu een plan klaar wat is ondertekend door Nobelprijswinnaars en ruim 500 wetenschappers om de voedsel- én vleesindustrie om te laten schakelen naar een radicaal vernieuwende voedselsector, waarbij Europa wereldleider kan worden, als Europa dat wil tenminste.
De vraag: een investering van 25 miljard euro voor nieuwe en betere voedseltechnologie, inclusief vlees.
De opbrengst in 2050: zo'n 1 triljoen euro.
Voordeel voor de consument: gezonder eten, drastisch lagere voedselprijzen in de supermarkt, voedselbanken nooit meer nodig, geen risicovol eten meer. Voedsel in overvloed voor iedereen op de planeet. Vlees wordt gekweekt op een veilige manier, van kipnugget tot biefstuk tot gehaktbal. 100% écht vlees maar zónder slacht van dieren.
Voordeel voor de boer: nieuwe technologie met gezondere verdienmodellen, minder fysieke arbeid nodig, meer opbrengsten dus meer winsten. De boer kan blijven boeren, maar op een nieuwe manier.
Voordeel voor de dieren: geen slacht meer nodig voor vlees, geen dierenleed meer.
Voordeel voor de planeet: voedselzekerheid voor iedereen, geen verbrandingsovens of destructiebedrijven meer nodig, geen sloten met bloed, geen wagons met ingewanden, geen tonnen aan botten meer, weiland kan weer teruggegeven worden aan de natuur of andere functies, boer kan van het weiland bijverdienen met natuurlijke producten. Aanzienlijk minder methaan- en CO2-uitstoot, dus minder opwarming van de Aarde.
Weet je nog dat ik het in het begin had over die labgekweekte eerste hamburger van 250.000 euro? Dat kwam toe neer op ongeveer een prijs van 1 miljoen euro per kilo. Tien jaar later, in 2023, is die prijs gezakt naar slechts 12 euro per kilo. Tel daarbij op de aanzienlijk sprongen voorwaarts in voedseltechnologie en kijk dan eens naar 2033, als we tien jaar verder zijn...
Die investering van 25 miljard uit Brussel moét er gewoon komen. Dat lijkt ons duidelijk. Als je in 25 jaar dan een terugverdienmodel hebt van ongeveer 1 triljoen euro en een gezondere Aarde met daarop gezondere mensen, én je hebt meteen alle dierenleed middels slacht overbodig gemaakt, dan zien wij de toekomst vól vertrouwen tegemoet.
